İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Haberler kötü: Bello insan oldu!

Olcay Mağden ÜNAL

Köpeğiniz birden bire insana dönüşse ne yapardınız? Max ve babasının yaşadığı bu eğlenceli deneyimi Paul Maar aktarıyor bizlere.

Çocuk edebiyatı denildiğinde benim için apayrı bir yeri olan Paul Maar’ı, kitapları dilimize çevrilmeden çok önce tanıyan ve onu kendi dilinden okumaya erken yaşlarda başlayan şanslı insanlardanım. Bir zamanlar insanlar para vermeden de çocuklarını yabancı dil öğrenebilecekleri okullara gönderebiliyorlarmış demek ki, başka bir galaksinin en ücra gezegeninden gelen kesin bilgi…

Tabii o sıralar Maar’ın Almanya’nın en önemli ve tanınan çocuk kitabı yazarlarından olduğunu, belki de ilk kez bir kitabını elime alıp yazdığı kelimeleri sökmeye çalıştığım sıralarda Uluslararası Alman Gençlik Edebiyatı Ödülü’yle (1996) bir de üstüne Hans Christian Andersen Madalyası’na (1997) layık görüldüğünü bilmiyordum. Bilsem de umurumda olur muydu? Sanmıyorum. Çünkü çocuktum ve neyse ki çocukları etkilemek için başvuracağınız basit yollar hiçbir işe yaramaz; adı afili ödüllerinizi, som altından heykellerinizi ve de varaklı plaketlerinizi bir kenara atabilirsiniz.

AH, SEN Mİ GELDİN BAY BELLO?

Yazar daha çok –epey geç de olsa– Can Yayınları tarafından dilimize kazandırılan Sams serisiyle tanınsa da bu kez bir diğer ünlü karakteriyle karşımızda: Bay Bello. Sams’ın aksine bu serinin çizimleri benim bayıldığım, birçok insanınsa fazla klasik bulduğu tipik Alman çizgisiyle Ute Krause’ye ait, Paul Maar’ın kendisine değil.

Henüz ilk kitabı Türkçe’ye çevrilen üç bölümlük Bay Bello’nun Maceraları, babasıyla yaşayan on yaşındaki Max ve köpeği Bello’nun tanışmasıyla başlar. Bir gün Max eczacı babasıyla birlikte, yaşlı ve hayli tuhaf bir kadının getirdiği mavi sıvının bitkileri aşırı bir hızla büyütüp bir de üstüne şekillerini değiştirdiğini fark eder. Tabii o mavi sıvının biraz kaza biraz da Max’ın muzırlığı sonucu yere döküleceğini kim bilebilirdi ki? Ve sonra Bello’nun o sıvıyı içip insana dönüşeceğini de… Aslında Max’a göre hava hoştur ama babası, Bello’nun bir an önce köpek gibi davranmayı bir kenara bırakmasını istiyordur. Yoksa bir üst kattaki şu güzeller güzeli Bayan Lichtblau’ya ne diyecektir? Ve ne yazık ki başlarındaki tek dert bu değildir.

BELLO MÜZİK SEVİYOR

Maar’ın en sevdiğim yanı ana hikâyeyi hayal gücünün sınırsızlığı içinde hızla akıtırken aralara serpiştirdiği, hayatın içinden kopup gelen gerçeklikler. Bu kitapta da onlardan biri, Max’ın okul arkadaşıyla yaşadığı tatsız ve kısacık bir anda, karşımıza zorbalık olarak çıkıyor: Güçlünün zayıfa zulmü ve kaba kuvvetin korkaklığa yenik düşüşü. Ne kadar tanıdık, değil mi? Oysa ki “alt tarafı” çocuk kitabı işte.

Bay Bello ve Mavi Mucize okura iki farklı koldan anlatılıyor: Birinde ne olup bittiğini Max’ın ağzından dinliyoruz, diğerindeyse devreye tarafsız bir anlatıcı giriyor. İnsan ister istemez kendini Max’lı bölümlere daha yakın hissediyor tabii, ne de olsa esas olan samimiyet. Bir de Bay Bello gerçeği var elbette. Maar’ın başta köpekken sonra insana dönüşen Bello’ya yazdığı konuşmalar ve köpek-adamın hareketleri çok eğlenceli. Bu etkinin Türkçe metinde de okura yansıması sebebiyle yeri gelmişken çevirmen Süheyla Kaya’nın hakkını teslim edelim.

Hazır metinle birlikte çeviriye de dokunmuşken kapanışı ufak bir serzenişle yapmakta beis görmüyorum. Art arda gelen cümlelerde sıkça kelime tekrarlarına rastlanıyor, bunların metnin nihai hale getirilmesi esnasında düzeltilmeleri gerektiğini düşünüyorum. Bir de maalesef sıklıkla karşıma çıkan bir “oldukça” meselesi var. Oldukça; epey, bir hayli, fazlaca anlamları taşımaz, kullanımında amaçlananın aksine cümleyi olumsuza, vurguyu aza çeker.

Eğer herhangi bir kelimeyi, cümleyi yahut deyimi özellikle çocuk kitaplarında yanlış bir şekilde ele alırsak o kitabı okuyan çocukların dili neden yanlış kullandıklarını sorgulama hakkımız da ortadan kalkar. Bu sebeple bilhassa çocuk kitabı yayımlayan yayınevlerinin işlerini bir parça daha dikkatle ele almaları gerekir.

Bay Bello ve Mavi Mucize Paul Maar Resimleyen: Ute Krause Türkçeleştiren: Süheyla Kaya Can Çocuk Yayınları, 248 sayfa
Bay Bello ve Mavi Mucize
Paul Maar
Resimleyen: Ute Krause
Türkçeleştiren: Süheyla Kaya
Can Çocuk Yayınları, 248 sayfa
Show More